به تمام چیزهایی که در طول یک روز می‌خوانید فکر کنید. ایمیل‌ها، کتاب‌ها، اخبار، پست‌های فیسبوک، کپشن‌های اینستاگرام، توییت‌ها، سرمقاله‌ها، تبلیغات، میم ها، اینفوگرافی‌ها و غیره. آیا هر کدام را به یک شکل واحد می‌خوانید؟
به احتمال زیاد، هنگامی که با هر یک از انواع رسانه مواجه می‌شوید، مجموعه خاصی از مهارت‌ها و استراتژی‌ها را به کار می‌گیرید. اما با توجه به روش‌های جدید و در حال تغییری که ما از فناوری برای دریافت و انتقال اطلاعات استفاده می‌کنیم، سواد داشتن در دنیای دائماً متصل امروزی، فراتر از مهارت‌هایی مثل خواندن و نوشتن به معنای سنتی است. این مفهوم امروزه با عنوان سواد رسانه یاد می‌شود که در این مقاله آن را بررسی خواهیم کرد. قبل از هر چیزی ببینیم سواد رسانه چیست و چه آینده‌ای در انتظار ما است؟!
سواد رسانه چیست؟
سواد، توانایی رمزگذاری و رمزگشایی نمادها، ترکیب و تحلیل پیام‌ها است. اما در این صورت سواد رسانه دقیقاً چیست؟ انجمن ملی آموزش سواد رسانه‌ای (NAMLE) سواد رسانه را به عنوان توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی، ایجاد و عمل با استفاده از همه اشکال ارتباطی تعریف می‌کند. این یک تعریف گسترده از سواد است که فقط رسانه‌های متنی را شامل نمی‌‌شود و کنجکاوی را برمی‌انگیزد.
همانطور که NAMLE بیان می‌کند، سواد رسانه مهارت‌های لازم را در اختیار ما قرار می‌دهد تا بتوانیم پیام‌هایی را که دریافت می‌کنیم درک کنیم و هم از این ابزارها برای طراحی و توزیع پیام‌های خود به طور موثر استفاده کنیم. باسواد بودن در عصر رسانه مستلزم مهارت‌های تفکر انتقادی است که ما را در تصمیم‌گیری، چه در کلاس درس، چه در اتاق نشیمن، چه در محل کار، چه در اتاق هیئت مدیره و چه در صندوق رأی‌گیری، توانمند می‌سازد.
در واقع، سواد رسانه رویکردی مدرن شده برای سوادآموزی است. اینکه چگونه رسانه‌ها و اطلاعات را متفاوت از ۱۵ سال پیش استفاده و تفسیر می‌کنیم نشان می‌دهد که این مفهوم به طرز چشمگیری تغییر کرده است. هر چیزی که می‌خوانیم و چگونه خواندن آن به علاوه نحوه سرچ آن، به طور قابل ملاحظه‌‌ای متفاوت شده است. آموزش سواد رسانه درک ما از سواد را به قرن بیست و یکم می‌آورد!
چرا سواد رسانه ای اهمیت دارد؟
چرا سواد دیجیتالی و رسانه را در یک برنامه درسی پر محتوا با زمان محدود آموزش می‌دهیم؟ باید پذیرفت که سواد رسانه هم نوعی سواد است و نیازی نیست چیز بیشتری برای آموزش داشته باشد. در عوض، یک راه دیگر برای آموزش شناخته می‌شود. در واقع، این سواد، چیز جدیدی برای آموزش نیست، بلکه تعریف مجدد از چیزی است که همه ما می‌دانیم و در حال حاضر در کلاس درس به آن می‌پردازیم. ما فقط باید این آموزش را در عمل خود هم اعمال کنیم و بیشتر دقت داشته باشیم.
آموزش سواد رسانه می‌تواند به مبارزه با اپیدمی اطلاعات غلط فعلی کمک کند و دانشجوها را توانمند کند. داشتن سواد رسانه شما را قادر می‌سازد تا سوال بپرسید، قضاوت‌های درستی که ریشه در واقعیت‌ها و شواهد دارد، داشته باشید و به قول محقق سام واینبرگ:
حقیقت را از دروغ، سوگیری را از واقعیت و ارزش‌های غرق در عینیت را به جای احساسات ترویج می‌کند.
مهارت‌های میان برنامه‌ای ذاتی سواد رسانه‌ای، شما را آماده می‌کند تا بدانید در عصر دیجیتال، چه چیزی را قبول کنید و مهارت‌هایی را که برای تبدیل شدن به مصرف‌کنندگان باهوش، فعال و خالق اطلاعات و مشارکت‌کنندگان آگاه و درگیر در زندگی مدنی نیاز دارید را یاد بگیرید.
آینده سواد رسانه چیست؟
در طول دو دهه گذشته، روشی که ما اخبار و اطلاعات جدید را می‌خوانیم، ارتباط برقرار می‌کنیم، یاد می‌گیریم، تحولات جدید را درک می‌کنیم و ارتباط برقرار می‌کنیم کاملاً تغییر کرده است. سام واینبرگ این را به بهترین وجه بیان کرد:
ما در یک انقلاب وحشتناک هستیم. ما متفاوت پس انداز می‌کنیم. متفاوت قرار می‌گذاریم. متفاوت خرید می‌کنیم. حتی یک رستوران چینی را متفاوت انتخاب می‌کنیم. تحقیقات خود را متفاوت انجام می‌دهیم. اما مدرسه در گذشته گیر کرده است. کاری که ما باید انجام دهیم این است که فکر کنیم برنامه درسی مدرسه در عصری که جهان را از طریق یک صفحه نمایش می‌شناسیم، چگونه باید باشد؟
واینبرگ از مربیان می‌‌خواهد که سواد رسانه‌ای را آموزش دهند تا نحوه آموزش سواد را در سرتاسر برنامه درسی مدارس و دانشگاه‌‌ها متحول کنند. سواد رسانه دانش آموزان را قادر می‌سازد تا به طور انتقادی با اطلاعات درگیر شوند و خالق و نویسنده در دنیای دیجیتال تقویت کنند. به این ترتیب می‌توانند در تولید محتوا، حرفه‌ای شوند. بنابراین، ما نمی‌توانیم اهمیت آموزش مهارت‌های اساسی سواد رسانه را برای آماده سازی دانش آموزان برای حال و آینده نادیده بگیریم و باید نسبت به آموزش سواد رسانه بیشتر از قبل توجه نشان دهیم.
