نشان عالی دانش دانشگاه تهران چیست؟
ایده‌ی نشان عالی دانش، ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در میان جمعی از چهره‌های ماندگار ایران در باغ موزه نگارستان مطرح شد. که در این نشست افرادی همچون دکتر محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و استاد فقید دکتر عادل آذر و برخی دیگر از شخصیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی نیز در این نشست صمیمانه حضور داشتند.
در ابتدا عناوین پیشنهادی چون «نشان نماد آموزش عالی» و «نشان دانشگاه تهران» و دیگر اسامی مشابه پیشنهاد شد که در نهایت هیأت موسس این نشان که به ابتکار رئیس دانشگاه تهران و با حضور شخصیت‌های علمی و سرشناس تشکیل شد، عنوان «نشان عالی دانش» انتخاب و تصویب کردند. هیأت موسس نشان عالی دانش تاکید کرد این نشان به ابتکار مشترک دو دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران اعطا شود.
دکتر رضا پورحسین، دانشیار دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران که خود دارای تجربه برگزاری رویداد «چهره‌های ماندگار» است، محور اجرای نشست رئیس دانشگاه تهران با چهره‌های ماندگار بود. آن شب از میان گپ‌وگفت‌ها، ایده یک اقدام تازه برای تجلیل از خبرگان و برجستگان علمی که هم بتواند جای خالی رویداد چهره‌های ماندگار را پر کند و هم خاستگاه علمی‌تر و تخصصی‌تر از آن داشته باشد، کم کم به مرحله‌ای نزدیک شد که آمادگی برای متولد شدن یک «نشان» یا «جایزه» جدید به عنوان یک اقدام ترویجی و فرهنگی جهت پاسداشت مقام عالمان، برای مسئولان دانشگاه تهران مسجل گشت.
به دنبال این موضوع، شورای مؤسس نشان با حضور رؤسای دو دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران و چهره‌هایی نظیر دکتر سعیدرضا عاملی، دکتر محمدرضا مخبر دزفولی، دکتر محمدرضا عارف، دکتر غلامعلی افروز، دکتر رضا فرجی‌دانا، دکتر علی‌اکبر موسوی موحدی و دکتر علی‌اکبر صبوری استادان ممتاز دانشگاه تهران و دیگر چهره‌های علمی و فرهنگی تشکیل و دبیرخانه آن در مرکز حوزه ریاست و روابط عمومی دانشگاه تهران ایجاد شد.
فرآیند تصویب نشان
در سومین نشست شورای مؤسس «نشان عالی دانش» که در دی ماه ۱۴۰۱ برگزار شد، تصویب شد که این نشان به صورت سالانه در شش گروه و شاخه علمی به دانشمندان و اساتید ایرانی و غیرایرانی دارای مرجعیت علمی که با پژوهشگران ایرانی و مراکز و نهادهای علمی ایران همکاری مؤثر دارند، اعطا شود و آئین رسمی اعطای آن در ۸ خرداد ماه هر سال همزمان با سالروز تصویب قانون تأسیس دانشگاه تهران برگزار گردد.
با تصویب شورای مؤسس نشان عالی دانش، شش کارگروه علمی در حوزه‌های علوم انسانی و هنر، علوم اجتماعی و رفتاری، علوم پایه، علوم فنی و مهندسی، علوم پزشکی، علوم کشاورزی و دامپزشکی به منظور بررسی پرونده‌ها و انتخاب برگزیدگان و منتخبین دریافت نشان تشکیل شد. مصوبات شورای مؤسس نشان در مقام آئین‌نامه نشان قرار گرفت و مقرر شد که یک شورای عالی برای این نشان تشکیل شود؛ شورایی که پس از تشکیل، عالی‌ترین مرجع آن شود.
در آخرین جلسه شورای مؤسس نشان تصویب شد که شورای عالی نشان متشکل از رئیس دانشگاه تهران، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران، ۳ نفر از رؤسای ادوار دو دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران به انتخاب رئیس دانشگاه، رؤسای فرهنگستان‌های تخصصی چهار گانه، ۳ استاد ممتاز دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران به انتخاب رئیس دانشگاه و معاونان آموزشی و پژوهش و فناوری دو دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران تشکیل شود و اعضای شورای عالی نشان برای یک دوره چهار ساله با حکم رئیس دانشگاه تهران منصوب شوند. به این ترتیب جلسات نشان از حضور چهره‌هایی نظیر دکتر غلامعلی حداد عادل و دکتر سید علیرضا مرندی نیز بهره‌مند شد.
دکتر رضا پورحسین عضو هیأت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی به عنوان دبیر شورای عالی نشان عالی دانش انتخاب شد و قرار شد علاوه بر تعیین شورای علمی برای نشان، جمعی از اساتید برجسته در قالب کارگروه‌های شش گانه گرد هم آیند و درباره مصادیق دانشمندان و عالمانی که دریافت نشان می‌تواند شایسته‌شان شود، به بحث بنشینند.
در ادامه همه این مقدمه‌چینی‌ها، دکتر سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران طی احکامی اعضای شورای علمی «نشان عالی دانش» دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران را منصوب کرد. دکتر علی اکبر موسوی موحدی استاد (ممتاز) مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک دانشگاه تهران، دکتر سعیدرضا عاملی رنانی استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، دکتر محمد علی صحرائیان استاد (ممتاز) دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر احمد رضا دهپور استاد (ممتاز) دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر فریدون عزیزی استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر سعدالله نصیری قیداری استاد دانشگاه شهید بهشتی و دکتر محمد دبیرمقدم استاد دانشگاه علامه طباطبایی در این شورا قرار گرفتند.
همراه با این شورای علمی، اعضای کارگروه‌های شش گانه به منظور اجرای مأموریت‌های محوله در آئین‌نامه نشان عالی دانش به ویژه بررسی تخصصی نامزدها بر اساس ضوابط و معیارهای مندرج در آئین‌نامه انتخاب شدند. اسامی کارگروه‌ها شامل «کارگروه تخصصی علوم پزشکی و سلامت نشان عالی دانش»، «کارگروه تخصصی علوم انسانی و هنر نشان عالی»، «کارگروه تخصصی علوم اجتماعی و رفتاری نشان عالی»، «کارگروه تخصصی علوم پایه نشان عالی دانش»، «کارگروه تخصصی علوم فنی و مهندسی نشان عالی دانش» و «کارگروه تخصصی علوم کشاورزی و دامپزشکی نشان عالی دانش» است.
اعطای اولین نشان ملی دانش
در پی برگزاری جلسات شورای علمی نشان عالی دانش و کارگروه‌های تخصصی، ۱۲ چهره دارای مرجعیت علمی از میان ۱۰۰ شخصیت علمی برجسته کشورمان شایسته دریافت نشان عالی تشخیص داده شده و این نشان پس از گذشت یکسال از تولد خود که با نشست‌های متعدد شورای مؤسس، شورای عالی، شورای علمی و کارگروه‌های تخصصی همراه بوده است، ۸ خرداد ماه ۱۴۰۲ همزمان با سالروز تصویب قانون تاسیس دانشگاه تهران برای اولین بار اعطا می‌شود.
